آرشیو آزادی با هدف مستند سازی جنبش مردم ایران در مهر و آبان سال 1401 راه‌اندازی شده است. قبل از شروع این جنبش، مهسا (ژینا) امینی، دختر 22 ساله کردی-ایرانی که به همراه خانواده خود به تهران سفر کرده بود، در عصر روز سه‌شنبه 22 شهریور به دلیل نداشتن حجاب مناسب توسط گشت ارشاد جمهوری اسلامی بازداشت شد. ساعاتی بعد مهسا به دلایلی نامشخص به بیمارستان منتقل شد. پلیس تهران در اطلاعیه‌ای تأیید کرد که او به دلیل سکته قلبی به کما رفته است. در ساعات پایانی همان روز خانواده مهسا مرگ او را تأیید کردند. روایت شاهدان عینی که پس از مرگ مهسا منتشر شد نشان داد که مهسا در حین دستگیری مورد ضرب و شتم ماموران قرار گرفته و برخورد جسمی سنگین باعث آسیب‌دیدگی سر او شده‌است.

خبر کشته شدن مهسا به سرعت در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و خشم مردم را برانگیخت. به دنبال آن تجمعاتی در سراسر شهرهای ایران در اعتراض به قتل بی رحمانه مهسا و همچنین در همراهی با جنبش اعتراضی زنان ایرانی در مخالفت با قانون حجاب اجباری شکل گرفت.

نیروهای سرکوبگر سپاه پاسداران و بسیج جمهوری اسلامی نیز در مقابله با اعتراضات، اقدام به سرکوب خشونت آمیز، دستگیری، حمله با باتوم و شلیک گلوله به معترضان و از آن جمله دانش آموزان بی‌گناه کردند. آنچه امروز در خیابان‌ها، دانشگاه‌ها و مدارس ایران رخ می‌دهد مصداق آشکار نقض حقوق بشر بوده و ثبت و حفظ آن ضروری است. ما در همین راستا تلاش می‌کنیم ...

هدف اصلی آرشیو دیجیتال آزادی حفظ مستندات تصویری جنبش 1401 ایران است. آرشیوسازی ویدئوهایی که هر روز توسط دانشجویان، شهروندان و معترضان در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شود قدمی مهم در راستای مستندسازی این رویداد تاریخی است. به گمان ما حفظ مستندات تصویری اعتراضات اخیر بخشی جدایی ناپذیر از مبارزه برای دستیابی به حقوق بشر و دموکراسی است. ما معتقدیم ثبت تاریخ این روزهای ایران از زبان مردم خیابان برای آیندگان ضروری است. همانطور که جورج اورول می‌گوید "کسی که گذشته را کنترل می‌کند کنترل آینده را هم به دست خواهد گرفت". هدف ما ایستادگی در برابر رژیم و تلاش سردمداران جمهوری اسلامی برای نگارش تاریخ این روزهای ایران است. ما با ثبت روزانه لحظه حال کنار مردم ایران هستیم تا آینده این سرزمین را بنابر خواست خودشان و نه آنطور که سردمداران می‌خواهند بازتعریف کنند.

در همین زمان مقامات جمهوری اسلامی برای مقابله با هجمه اعتراضات مردمی، به فیلترینگ و کاهش شدید سرعت اینترنت در برخی مناطق و همچنین قطعی کامل اینترنت در برخی شهرها روی آورده‌اند و با انتشار اخبار غیر واقعی، ثبت و ضبط تلفن همراه معترضان و تهدید و ارعاب خانواده‌های کشته شدگان، انتشار مستندات مربوط به اعتراضات را تا حد زیادی تحت کنترل خود درآورده‌اند.

با وجود تلاش‌های صورت گرفته در راستای محدود سازی جریان آزاد اطلاعات، روزانه تعداد قابل توجهی متن، تصویر و ویدئو از سوی معترضان در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شود. فعالیت مردم در رسانه‌های اجتماعی و تولید محتوای اعتراضی خود به نوعی مبارزه تبدیل شده که از یک سو به مستندسازی جزئیات اعتراضات در کوچه و خیابان می‌پردازد و از سوی دیگر به دنبال آن است که با انتشار درست و به موقع اخبار اعتراضات از تلاش رژیم برای سرپوش گذاری بر جنایات خود و پخش اخبار غیرواقعی جلوگیری کند. این مبارزه هر روزه بخش مهمی از مبارزات دموکراسی خواهانه مردم ایران است و حفظ آن به منظور ایجاد دسترسی لحظه‌ای به وقایع مرتبط با اعتراضات و همچنین تحلیل حقوقی، فرهنگی و تاریخی این برهه در آینده ضروری است.

پلتفرم‌های آنلاین و کانال‌های ارتباطی مدرن با هدف آرشیوسازی ساخته نشده‌اند. شکنندگی پلتفرم‌های ارتباطی موضوعی جدی است که رسانه‌های اجتماعی را به منبعی نامحدود اما در عین حال غیر مطمئن از اطلاعات تبدیل کرده است. اطلاعاتی که امروز در همین لحظه منتشر می‌شوند ممکن است فردا به دلیل عدم همخوانی با قوانین شبکه‌های اجتماعی، نمایش خشونت، یا حذف متا دیتا از دسترس خارج شوند. عمر پستها و ویدئوهای رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به دلیل پیروی برخی پلتفرم‌ها از قوانین دولتی، مقررات داخلی رسانه‌ها و عملکرد الگوریتم‌ها کمتر از چند دقیقه باشد. آرشیو دیجیتال پاسخی به این مشکل است.

در سالهای اخیر استفاده از آرشیو پایدار و مستقل دیجیتال به امری رایج تبدیل شده است. سازمان‌ها و گروههای جامعه مدنی همچون Mnemonic و Bellingcat و همچنین مراکز دانشگاهی مثل مرکز تحقیقات حقوق بشر برکلی و مرکز OSR4Rights در دانشگاه سوانزی ابزارها، دستورالعمل‌ها و روش‌های ایده‌آل برای گردآوری و حفظ منابع دیجیتال را در اختیار ما قرار داده‌اند.